چربی خون بالا چه موقع نیاز به درمان دارد؟
چربی خون یا لیپیدها شامل کلسترول و تری‌گلیسرید هستند که برای عملکرد صحیح بدن ضروری اند. اما زمانی که سطح این چربی‌ها در خون بیش از حد معمول باشد، می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی و عروقی شود. در این مطلب به انواع آزمایشات روتین لیپیدها، مقادیر نرمال و بالا آنها و روش‌های درمان آنها می‌پردازیم.
انواع آزمایشات روتین لیپیدها
برای اندازه‌گیری سطح چربی خون، معمولاً یک آزمایش خون به نام پروفایل لیپید انجام می‌شود. این آزمایش شامل چهار مولفه اصلی است:
– تری‌گلیسرید: یک نوع چربی که از غذاهایی که می‌خوریم یا توسط کبد تولید می‌شود. تری‌گلیسرید برای انرژی ذخیره می‌شود و در صورت نیاز توسط هورمون‌ها آزاد می‌شود.
– کلسترول کل: مجموع کلسترول موجود در خون که شامل دو نوع کلسترول خوب (HDL) و کلسترول بد (LDL) است.
– کلسترول HDL: یک نوع کلسترول خوب که کلسترول اضافی را از رگ‌ها جمع‌آوری کرده و به کبد منتقل می‌کند. کلسترول HDL می‌تواند از بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری کند.
– کلسترول LDL: یک نوع کلسترول بد که در رگ‌ها رسوب می‌کند و باعث تنگ شدن و سخت شدن آنها می‌شود. کلسترول LDL می‌تواند خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد.
مقادیر نرمال لیپیدها
برای ارزیابی سطح چربی خون، باید به مقادیر مرجع آزمایشگاهی که آزمایش را انجام داده است توجه کنید. اما به طور کلی، می‌توان مقادیر زیر را به عنوان معیاری تقریبی در نظر گرفت:
– تری‌گلیسرید: مقدار نرمال آن کمتر از 150 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (mg/dL) است.
– کلسترول کل: مقدار نرمال آن کمتر از 200 mg/dL است.
– کلسترول HDL: مقدار نرمال آن بیشتر از 40 mg/dL برای مردان و بیشتر از 50 mg/dL برای زنان است. مقدار پایین آن کمتر از 40 mg/dL است.
– کلسترول LDL: مقدار نرمال آن کمتر از 100 mg/dL است.
روش‌های درمان چربی خون بالا
درمان چربی خون بالا بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله سطح و نوع چربی خون، علت بالا رفتن آن، وجود بیماری‌های همراه و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی. درمان چربی خون بالا می‌تواند شامل تغییرات سبک زندگی، داروهای کاهنده چربی خون و درمان‌های تکمیلی باشد.
تغییرات سبک زندگی
تغییرات سبک زندگی برای کاهش چربی خون بسیار مهم و موثر هستند. برخی از تغییرات سبک زندگی که می‌توانید انجام دهید عبارتند از:
– انتخاب یک رژیم غذایی سالم و متعادل که شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات کم چرب، ماهی، مرغ و گوشت بدون چربی باشد. از مصرف غذاهای پرچرب، پرشکر، پرنمک و فرآورده‌های حاوی کلسترول خودداری کنید.
– افزایش فعالیت بدنی و ورزش به میزان حداقل 30 دقیقه در روز و 5 روز در هفته. ورزش می‌تواند کلسترول HDL را افزایش دهد و کلسترول LDL و تری‌گلیسرید را کاهش دهد. همچنین می‌تواند وزن، فشار خون و قند خون را کنترل کند.
– کاهش وزن اضافه و حفظ یک وزن سالم. اضافه وزن می‌تواند سطح چربی خون را بالا ببرد و خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد. کاهش وزن می‌تواند کلسترول HDL را بالا ببرد و کلسترول LDL و تری‌گلیسرید را پایین بیاورد.
– ترک سیگار و مصرف الکل. سیگار و الکل می‌توانند سطح چربی خون را تغییر دهند و عوارض جانبی داروهای کاهنده چربی خون را افزایش دهند. ترک سیگار و مصرف الکل می‌تواند کلسترول HDL را افزایش دهد و خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش دهد.
– مراقبت از سلامت روان. استرس، اضطراب و افسردگی می‌توانند سطح چربی خون را بالا ببرند و مانع از انجام تغییرات سبک زندگی مفید شوند. مراقبت از سلامت روان می‌تواند به شما کمک کند تا با عواطف خود کنترل داشته باشید و انگیزه بیشتری برای بهبود سلامت خود داشته باشید.
داروهای کاهنده چربی خون
در برخی موارد، تغییرات سبک زندگی به تنهایی کافی نیستند و نیاز به مصرف داروهای کاهنده چربی خون هم وجود دارد. این داروها با مکانیسم‌های مختلفی می‌توانند سطح چربی خون را کنترل کنند. برخی از انواع داروهای کاهنده چربی خون عبارتند از:
- استاتین‌ها: این داروها با مهار یک آنزیم در کبد که کلسترول تولید می‌کند، سطح کلسترول LDL را کاهش می‌دهند. مثال‌هایی از استاتین‌ها شامل آتورواستاتین، سیمواستاتین، روزواستاتین و لواستاتین هستند.
- فیبرات‌ها: این داروها با افزایش فعالیت یک آنزیم که تری‌گلیسرید را شکسته می‌کند، سطح تری‌گلیسرید را کاهش می‌دهند. همچنین می‌توانند کلسترول HDL را افزایش دهند. مثال‌هایی از فیبرات‌ها شامل فنوفیبرات و جمفیبروزیل هستند.
- نیاسین: این دارو که ویتامین B3 است، با کاهش تولید تری‌گلیسرید و کلسترول LDL در کبد، سطح این چربی‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین می‌تواند کلسترول HDL را افزایش دهد. نیاسین معمولاً با داروهای دیگر ترکیب می‌شود.
- ازتیمیب: این دارو با مهار یک پروتئین در روده که کلسترول را جذب می‌کند، سطح کلسترول LDL را کاهش می‌دهد. ازتیمیب معمولاً با استاتین‌ها ترکیب می‌شود.
- رزین‌ها: این داروها با اتصال به اسیدهای صفراوی در روده و جلوگیری از بازجذب آنها، سطح کلسترول LDL را کاهش می‌دهند. رزین‌ها به صورت پودر یا قرص مصرف می‌شوند. مثال‌هایی از رزین‌ها شامل کلستیرامین، کلستیپول و کلسیدول هستند.
درمان‌های تکمیلی
در برخی موارد، ممکن است از درمان‌های تکمیلی برای کاهش چربی خون استفاده شود. این درمان‌ها معمولاً شامل مواد طبیعی یا گیاهی هستند که می‌توانند تأثیر مثبتی بر سطح چربی خون داشته باشند. اما باید توجه داشت که این درمان‌ها ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند و عوارض جانبی ناخواسته ایجاد کنند. بنابراین، قبل از مصرف هر گونه درمان تکمیلی، باید با پزشک خود مشورت کنید. یکی از درمان‌های تکمیلی که ممکن است برای کاهش چربی خون مفید باشند عبارتند از:
- امگا 3: یک نوع اسید چرب ضروری است که در ماهی، روغن ماهی، گردو و برخی دانه‌ها یافت می‌شود. امگا 3 می‌تواند سطح تری‌گلیسرید را کاهش دهد و کلسترول HDL را افزایش دهد. همچنین می‌تواند از التهاب، لخته‌شدن خون و اختلالات ریتم قلبی پیشگیری کند
چه کسانی نیاز به درمان دارند؟
- تری‌گلیسرید بین 150 تا 499: اگر در ریسک بیماری‌های قلبی عروقی نیستند و LDL نرمال هم دارند، فقط رعایت سبک زندگی و پیگیری منظم با آزمایش چربی خون کافی است. ولی اگر در ریسک بیماری قلبی هستند، باید از داروی امگا۳ استفاده کرد.
- تری‌گلیسرید بین 500 تا 999: از داروهای کاهنده چربی خون (مثل فیبرات‌ها) استفاده می‌شود. در شرایطی که فرد در ریسک بیماری قلبی است یا به درمان جواب ندهد، امگا۳ هم اضافه می‌شود.
- تری‌گلیسرید بیشتر از 1000: نیاز است بررسی‌ها و اقدامات اورژانسی مورد نیاز است.
در همه موارد در صورت LDL بیشتر از ۱۹۰ یا برخی شرایط قلبی هم ممکن است استاتین‌ها تجویز شوند.
در هر حال درمان این اختلالات تنها تحت نظر پزشک و با محاسبه دقیق ریسک بیماری‌های آترواسکلروتیک قلبی عروقی (ASCVD Risk) انجام می‌شود و از درمان خودسرانه باید پرهیز شود.
جهت مشاوره در رابطه با درمان اختلالات چربی خون با ما در تماس باشید.
