درمان سنگ کیسه صفرا (Cholelithiasis)

سنگ کیسه صفرا یا Cholelithiasis به شکل‌گیری سنگ‌های سخت در کیسه صفرا اطلاق می‌شود که می‌تواند منجر به درد، التهاب، یا عوارض دیگری شود. درمان این بیماری بسته به نوع، اندازه، و علائم سنگ‌ها متفاوت است.

رویکرد به Cholelithiasis:

1. تشخیص اولیه:
   • ارزیابی علائم: درد ناگهانی در ناحیه فوقانی راست شکم، تهوع، استفراغ.
   • تست‌ها: سونوگرافی شکمی، تست‌های عملکرد کبد، و در صورت نیاز MRCP یا ERCP.
2. درمان بدون علامت:
   • نظارت: در صورتی که سنگ‌ها علامتی ایجاد نکنند، ممکن است فقط نظارت و پیگیری‌های دوره‌ای کافی باشد.
3. درمان علامت‌دار:
   • درد حاد: مدیریت اولیه با داروهای مسکن و ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs).
   • التهاب کیسه صفرا (کوله‌سیستیت): آنتی‌بیوتیک‌ها و در بسیاری از موارد جراحی اورژانسی.

جراحی:

• کوله‌سیستکتومی لاپاروسکوپی: استاندارد طلایی برای درمان سنگ کیسه صفرا علامت‌دار. این روش با برش‌های کوچک و بهبودی سریع‌تر همراه است.
  • موارد نیاز به جراحی:
    • درد شدید یا مکرر: سنگ‌هایی که باعث کولیک صفراوی می‌شوند.
    • عوارض: مانند التهاب کیسه صفرا (کوله‌سیستیت), انسداد مجاری صفراوی (کلانژیت), پانکراتیت.
    • سنگ‌های بزرگ (>3 سانتی‌متر): که احتمال انسداد دارند.
    • سنگ‌های کلسیفیه که به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهند.
• جراحی باز: در موارد پیچیده یا زمانی که لاپاروسکوپی ممکن نباشد.

دارو درمانی:

• اورسودئوکسی‌کولیک اسید (UDCA):
  • مکانیسم: با کاهش ترشح کلسترول در صفرا و افزایش حلالیت کلسترول موجود در سنگ‌ها، به حل شدن سنگ‌های کلسترولی کمک می‌کند.
  • استفاده: برای سنگ‌های کوچک (<15 mm)، غیر کلسیفیه و در بیمارانی که جراحی برایشان ممنوع است. درمان می‌تواند تا 2 سال طول بکشد.
  • اثربخشی و محدودیت‌ها: تنها در حدود 30-40% موارد موفق است و احتمال عود سنگ پس از قطع دارو وجود دارد.

به طور کلی درمان سنگ کیسه صفرا به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. جراحی کوله‌سیستکتومی به ویژه با روش لاپاروسکوپی، درمان اصلی برای سنگ‌های علامت‌دار است. داروهایی مانند UDCA در موارد خاص و برای سنگ‌های کوچک و کلسترولی استفاده می‌شوند اما با محدودیت‌های اثربخشی و احتمال عود همراه هستند. تصمیم‌گیری در مورد درمان باید با در نظر گرفتن علائم بیمار، عوارض احتمالی و وضعیت کلی سلامت او توسط پزشک انجام شود.

علائم هشدار:

در صورتی که بیمار با علائم هشدار روبرو شود، مراجعه سریع به اورژانس ضروری است. این علائم شامل درد شدید و ناگهانی در ناحیه راست بالای شکم که ممکن است به پشت یا شانه راست سرایت کند، زردی پوست و چشم‌ها (ایکتر)، تب و لرز (نشان‌دهنده عفونت مانند کوله‌سیستیت یا کلانژیت)، استفراغ مکرر و عدم توانایی در حفظ مایعات، و تغییر رنگ مدفوع به رنگ روشن‌تر یا کاهش رنگ ادرار می‌شود. این علائم ممکن است نشان‌دهنده عوارض جدی مانند انسداد کامل مجاری صفراوی یا پانکراتیت حاد باشند.