آسم
آسم (Asthma) یک بیماری شایع و مزمن است که ریه‌ها را درگیر می‌کند و باعث تنگی نفس می‌شود. تخمین زده می‌شود که بیش از 300 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به آسم هستند. آسم می‌تواند هر فردی را بدون در نظر گرفتن سن، جنسیت، قومیت یا سبک زندگی تحت تأثیر قرار دهد.
آسم زمانی رخ می‌دهد که راه‌های هوایی ملتهب، متورم و باریک می‌شوند. این امر میزان هوایی را که می‌تواند در آنها جریان یابد، کاهش می‌دهد و علائمی مانند سرفه، خس‌خس سینه، احساس گرفتگی در قفسه سینه و تنگی نفس را ایجاد می‌کند. این علائم می‌توانند از نظر شیوع و شدت متفاوت باشند و ممکن است توسط عوامل مختلفی مانند آلرژن‌ها، محرک‌ها، عفونت‌ها، ورزش، استرس یا تغییرات آب و هوایی ایجاد شوند. برخی افراد ممکن است علائم خفیف یا گاه به گاه داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم شدید یا مداوم داشته باشند که با فعالیت‌های روزانه و کیفیت زندگی آنها تداخل ایجاد کند.
جهت تشخیص آسم علاوه بر شرح‌حال و معاینه از اسپیرومتری (نوار ریه) و بررسی پاسخ به درمان استفاده می‌شود.
شاید آسم درمان قطعی علاج‌بخش نداشته باشه، اما با تشخیص، درمان و مدیریت مناسب می‌توان آن را کنترل کرد. اهداف درمان آسم کاهش التهاب راه‌های هوایی، پیشگیری یا تسکین علائم و پیشگیری یا کاهش خطر حملات آسم است. درمان آسم معمولاً شامل دو نوع دارو است: داروهای کنترل طولانی مدت و داروهای تسکین‌دهنده سریع. داروهای کنترل طولانی‌مدت روزانه برای جلوگیری یا کاهش التهاب راه‌های هوایی و دفعات و شدت علائم مصرف می‌شوند و داروهای تسکین‌دهنده سریع در صورت نیاز برای تسکین علائم و باز کردن مجاری تنفسی در هنگام حمله آسم مصرف می‌شوند. داروهای آسم شامل کورتیکواستروئیدهای استنشاقی، اصلاح‌کننده‌های لکوترین، بتاآگونیست‌های طولانی اثر و کوتاه‌اثر، آنتی‌کولینرژیک‌ها و کورتیکواستروئیدهای خوراکی هستند. از جمله داروهای استنشاقی می‌توان به سالبوتامول، سالمترول، فورمترول، تیوتروپیوم بروماید و ایپراتروپیوم بروماید، فلوتیکازون و بودزوناید اشاره کرد.
داروهای آسم را می‌توان به روش‌های مختلفی مانند روش‌های استنشاقی (Inhaler)، نبولایزر، خوراکی یا تزریقی تجویز کرد. روش‌های استنشاقی رایج‌ترین و راحت‌ترین راه برای ارائه داروهای آسم هستند. انواع مختلفی از روش‌های استنشاقی وجود دارد، مانند اسپری‌های استنشاقی با دوز اندازه‌گیری شده (Metered dose inhaler)، دستگاه استنشاق پودر خشک (Dry powder inhaler)،و استنشاق‌کننده‌های Soft-Mist. نبولایزرها نیز دستگاه‌هایی هستند که داروی مایع را به ذراتی تبدیل می‌کنند که می‌تواند شبیه دستگاه بخور از طریق یک ماسک یا دهانی مخصوص استنشاق شود. قرص‌ها و داروهای تزریقی نیز معمولاً برای آسم شدید که صرفاً با داروهای استنشاقی قابل کنترل نیست، تجویز می‌شوند مانند داروهای کورتونی.
داروهای آسم ممکن است باعث خشکی دهان، تحریک گلو، گرفتگی صدا، سردرد، حالت تهوع، لرزش یا افزایش ضربان قلب شوند. این عوارض معمولاً خفیف و موقت هستند و با استفاده از کم‌ترین دوز مؤثر، شستشوی دهان پس از استفاده از داروی استنشاقی و استفاده از دستگاه دم‌یار (Spacer) و استفاده از افشانه‌های با دوز اندازه‌گیری شده (Metered dose inhaler) قابل کاهش هستند. با این حال، برخی از داروها مثل بتاآگونیست‌های طولانی‌اثر و کورتیکواستروئیدهای خوراکی، ممکن است عوارض جانبی جدی‌تری داشته باشند، از جمله افزایش فشار خون، افزایش قند خون، کاهش تراکم استخوان یا افزایش خطر عفونت. بنابراین، این داروها باید با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شوند.
علاوه بر داروها، اجتناب از عواملی محرکی که می‌تواند باعث ایجاد یا بدتر شدن علائم گردد جهت مدیریت آسم موثر است. این محرک‌ها می‌توانند از فرد به فرد متفاوت باشند و شامل گرد و غبار، گرده گل، کپک، شوره حیوانات خانگی، دود، آلودگی، مواد شیمیایی، هوای سرد، ورزش یا هیجانات باشند.
مدیریت آسم نیازمند نظارت و پیگیری منظم با پزشک است. پزشک می‌تواند با تشخیص آسم، تجویز داروهای مناسب، تنظیم برنامه درمانی و ارائه آموزش و پشتیبانی به شما کمک کند.
